آیین‌های محلی ماه محرم در استان سمنان با قدمت تاریخی که ثبت ملی شدند

آیین‌های عزاداری سید و سالار شهیدان امام حسین(ع) در نقاط مختلف استان سمنان با سبک و شیوه‌های خاص برگزار می‌شود که ریشه در اصالت و هویت این دیار دارد که در ادامه به معرفی برخی از آیین‌ها پرداخته می‌شود.

آیین نخل گردانی تکیه جهادیه سمنان

اوج سوگواری عزاداران حسینی در سمنان با برگزاری آئین ویژه ‘نخل گردانی تکیه جهادیه’ همراه است.
آئین نخل گردانی تکیه جهادیه سمنان با سابقه ای بیش از ۱۰۰ سال با شور و نوای خاصی همزمان با تاسوعای حسینی برگزار می شود.در این مراسم نخل هایی از محله های نزدیک در تکیه به هم می پیوندند و با فریاد یا حسین و یا ابالفضل دور تکیه گردانیده می شوند.

آیین نخل گردانی مهدیشهر

مراسم نخل گردانی مهدیشهر هم همزمان با روز ششم محرم، در حسینیه اعظم مهدیشهر با مرثیه سرایی به زبان محلی برگزار می شود،  نخل با پارچه های سبز رنگ پوشانده می شود و در روز نهم محرم همزمان با روز تاسوعا، پس از گرداندن در شهر به بالای کوهی موسوم به ‘کوه تاسوعا ‘ برده می شود. مردم مهدیشهر در بالای این کوه به عزاداری می پردازند و پس از غروب آفتاب به پایین کوه می آیند و پارچه های سبز نخل را با پارچه های سیاه تعویض کرده و به اصطلاح نخل را برای روز عاشورا سیاه پوش می کنند.

آیین شاطری

نهم و دهم محرم، مردان روستای جزن دامغان با پوشیدن لباس شاطری (لباس مخصوص نانوایان) از ساعت شش صبح در آئینی آغاز به فراخوانی سایرین به یاری به حضرت امام حسین (ع) می کنند،این آئین تا ظهر ادامه دارد و پس از آن مراسم تعزیه برگزار می شود.

آیین ‘یا عباس یا عباس’

در روز پنجم محرم در شاهرود، مردم آیین ‘یا عباس یا عباس’ را به یاد جانفشانی های سردار دشت کربلا حضرت ابوالفضل العباس (ع) برگزار می کنند.

آیین زانو زدن

رسم زانو زدن در روستای لاسجرد در هیچ یک از دیگر استانهای کشور وجود ندارد. نوحه خوانی مراسم زنجیرزنی زانو، با لهجه لاسجردی است و اوج غم و اندوه واقعه عاشورا را به زبان محلی بیان می کند.

آیین چل چلا

مردم مجن شاهرود هم با مراسمی که به زبان محلی ‘چل چلا’ می گویند، در شب سوم محرم همزمان با غروب آفتاب در تکیه بزرگ شهر جمع می شوند و پس از آب و جارو و مفروش کردن تکیه چهل پایه چراغ را آماده می کنند و دور تکیه می گذارند. سپس بزرگ تکیه که به وی ‘بابای تکیه’ می گویند با حضور مردم و خدام تکیه نوحه سرایی را آغاز می کند. دعای فرج، صد صلوات، زیارت عاشورا و سایر ادعیه سفارش شده در این مراسم تا طلوع خورشید قرائت می شود، چلاچلا در اصطلاح محلی (چل چلا) نیز گفته می شود.

آیین سنگ زنی

در روستای اعلا سمنان عزاداران با در دست داشتن دو تکه چوب صیقل داده دایره ای شکل به اندازه کف دست با قطر تقریبی هفت سانتیمتر، همراه با آهنگ نوحه و در دو شیوه تک ضرب و سه ضرب، در عزای سالار شهیدان به سنگ زنی و عزاداری می پردازند.
همچنین در عاشورا در کهن آباد با برگزاری مراسم ویژه سنگ زنی شور و حال خاصی می گیرد،این مراسم قدمتی ۸۰۰ ساله دارد.

آیین وا زینب

برخلاف سایر شهرها، روز ۱۱ محرم در دامغان جزء تعطیلات است زیرا در این روز همه مردم این شهر در مراسم یازدهم محرم شرکت می کنند. در این مراسم دسته های عزاداری و سینه‌زنی از روستاها و تکایای شهرستان دامغان از حسینیه حضرت ابوالفضل تا آرامگاه بکیر بن اعین را می پیمایند و مراسم سوگواری پر شوری را برگزار می کنند، این عزاداری که به ‘وا زینب’ (س) موسوم است تا ظهر ادامه دارد.