سنت حسنه وقف یکی از مصادیق بارز احسان و غیر خواهی است که انسان با بهره گیری از تعالیم انبیا آن را از دیرباز بنیان نهاده و در صحنه حیات اجتماعی به ودیعت گذارده است. روحیه سلامت و تعاون اجتماعی و سبقت در خیرات در نهاد وقف عینیت می یابد و به عمل واقف, مهر ابدیت می زند. در وقف دو بعد خود دوستی و نوع دوستی انسان به منصه ظهور می رسد. یکی از هنرهای اسلام به منظور نفوذ بیشتر کلامش در انسان استفاده از خود دوستی انسان (حب النفس) است که در آیات مختلف خطاب به انسان عنوان شده و در وقف نیز از بعد خود دوستی انسان استفاده کرده و عضویت در این نهاد را راهی می داند که در آن نام انسان و مالکیت اموال و دارایی های او تا ابد تضمین می شود و در مواردی که مد نظر دارد عایدات آن به مصرف می رسد. اسلام به گونه ای اساسی و ریشه ای تمام نیازهای جامعه و پیرامون خود را بررسی کرده و راه حل آن ها را هم ارایه نموده است که ضامن گسترش عدالت و مساوات است. از سنت های حسنه ای که دین مبین اسلام در جهت جبران کاستی ها, محرومیت ها, زدودن هاله های نومیدی, از بین بردن تبعیض ها, رفع فواصل فاحش طبقاتی و مهمتر از همه استقرار نظامی متعادل بر اساس عدل و قسط در جامعه ارایه داشته «وقف» است. از طرفی میل به جاودانگی در سرشت بشر به صورت خدادادی نهفته است و آدمی همواره برای جاودانه زیستن و نیکوکار شدن کوشیده است. یکی از اموری که می تواند تا حدودی پاسخ گوی این خواسته درونی انسان باشد، یادگاری ماندگار و صدقه ای جاوید همچون وقف است و قطعا وقف در گذشته های بسیار دور و در تمدن های کهن ریشه دارد. وقف، نهادینه سازی نوع دوستی و یکی از یادگاران بزرگ انبیاء الهی است که در شریعت اسلامی نیز از اهمیت به سزایی برخوردار شده است. به منظور تحکیم پایه‌های سنت وقف و ترویج این فرهنگ اسلامی، با معرفی کارکردهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و بهداشتی عمل وقف، براساس مصوّبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز ۱۷ ربیع الاول را با عنوان «روز وقف» نام‌گذاری کرده است و به همین مناسبت همه ساله در این ایام در طول یک هفته برنامه های متنوعی با عنوان هفته وقف به منظور گرامیداشت یاد خاطره واقفین خیر اندیش برگزار می شود. مفهوم وقف به تاریخ‌های دور برمی‌گردد و تا به امروز همچنان در جوامع تاثیر مثبتی دارد. وقف به معنای اختصاص دارایی‌ها به منافع عمومی و امور خیریه است و از نظر دینی و اجتماعی جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان یکی از اصول مهم اقتصاد اسلامی، نقش مهمی در توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه ایفا می‌کند. وقف در فرهنگ اسلامی به معنای اختصاص دادن مال و دارایی برای دستیابی به منافع عمومی مانند آموزش، بهداشت و توسعه اجتماعی معنا می‌شود و به حفظ منابع و تقسیم بهره‌برداری از آنها به شکلی که به تعادل اقتصادی و اجتماعی جامعه کمک کند، توجه دارد. این عمل خداپسندانه می‌تواند به ایجاد زیرساخت‌ها، ترویج تعلیم و تربیت، توسعه فرهنگی و هنری، کمک به نیازمندان و پشتیبانی از کسب‌و‌کارهای اجتماعی کمک کند و تاثیرات مثبتی بر روند توسعه جامعه داشته باشند. وقف از مختصات نظام حقوقی و اقتصادی اسلام و عملی صالح و باقی است. این عمل خیر، مصداق روشنی از تعاون، تعاضد و انفاقی عاری از منت و احسانی بدور از تحقیر شخصیت دیگران و تصدقی دایمی، مستمر و بدون ربا و وامی بدون اضطراب و تکاثر است که با بروز اختلافات طبقاتی، مبارزه می‌کند. همچنین عاملی است که نام واقف را نیز جاودان می‌کند. سایر تاثیرات وقف عبارتند از: کمک به نیازمندان و کاهش فقر، آموزش و تربیت نسل‌های آینده، رشد و توسعه اقتصادی، تقویت ارتباطات اجتماعی و فرهنگی. یکی از روش‌هایی که برخی افراد برای انجام امور خیر و با هدف از بین بردن فقر در جامعه یا کمک به نیازمندان انتخاب می‌کنند، وقف (صدقه جاریه) است. در وقف، اصل مال به قوت خود سالم و دست نخورده باقی می‌ماند و منافع حاصل از آن صرف امور خیریه و اجتماعی می‌شود. بنابراین تاثیرات اجتماعی وقف از مهمترین تاثیرات این عمل جاویدان است.
پنجشنبه, ۱ خرداد ۱۴۰۴ /
