چندین سال است که همزمان بااربعین حسینى، راهپیمایى چند ده میلیونى شیعیان و ارادتمندان وعاشقان اهل بیت(ع) با شکوه بىنظیرى صورت مىگیرد و به عنوان مظهر اتحاد شیعیان عالم، شگفتىفوقالعادهاى در جهان مىآفریند. در سال ۶۱هجرى، چهل روز پس از شهادت امامحسین(ع) جابر بن عبدالله انصارى(ره) صحابى بزرگ پیامبر و یارامیرالمومنین على(ع) به همراه تنىچند، نخستین کسانى بودند که به اینکار اقدام نمودند و به عنوان نخستین زائران امام حسین(ع) در اربعین شهادت آنحضرت به این افتخار نایل شدند. سید محمدعلى قاضىطباطبایى در کتاب «تحقیق درباره اولاربعین سیدالشهداء»، زیارت امامحسین(ع) در روز اربعین را سنّت ورفتار مداومِ شیعیان از زمان ائمه دانسته که در زمان بنىامیه و بنىعباس نیز به این حرکت پایبند بودهاند. در حدیث شریف امام حسن عسگرى(ع) که پنج علامت براىمومن ذکر شده، یکى از آنها زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین است.
اربعین حسینی، یک حرکت عظیم، پدیده بزرگ و نشانه قدرت ملت، و یک پروژه فرهنگی، سیاسی و تمدن‌ساز است که موجب تقویت هویت اسلامی، همبستگی ملّی و همدلی مسلمانان مخصوصا شیعیان میشود. این پدیده و هویت و کارکرد آن در اندیشه مقام معظم رهبری بازتاب یافته است.
راهپیمائی عظیم اربعین حسینی حاوی معانی بلند و عمیق عرفانی, اخلاقی, فرهنگی و اجتماعی است و می تون این معانی را از دل آن استخراج کرد. در خصوص تمدن نوین اسلامی یکی از این نمادهاء اربعین است. به نظر می رسد اربعین با ویژگی هائی که دارد ظرفیت و توان معرفی تمدن نوین اسلامی را دارد و باید از این ظرفیت عظیم تمدنی نهایت بهره مندی را ببریم.
ی تردید انسان در زندگی فردی و اجتماعی خویش نیازمند آموزه های تحول آفرین برای ارتقای سطح مادی و به خصوص سطح معنوی ست . آموزه های دینی از جمله پیاده روی اربعین از آن دسته تعالیم تحول آفرین زندگی فردی و اجتماعی انسان است که با توجه به گسترش این آیین در دهه های اخیر ،به عنوان یک تجربه موفق از زندگی دینی شناخته میشود و از این جهت یک نمونه کامل از تصویر زندگی متعالی ست که بشر امروزی شبانه روز به دنبال کسب آنست.
زیارت اربعین حسینی در فرهنگ شیعی به عنوان یکی از ارزش‌های الهی معطوف به ارزش، خود شکوفایی و رونق سرمایه اجتماعی را به همراه دارد. مطالعه این مراسم بزرگ معنوی می‌تواند کارکردهای سرمایه اجتماعی را باز تعریف و آشکار سازد. اجتماع عظیم راهپیمایی اربعین حسینی به عنوان یک جنبش اجتماعی، کارکردهای گوناگون اجتماعی و حقوقی دارد.
هدف-طی دو دهه گذشته، مراسم اربعین از یک پیاده‌روی نسبتا ساده که صرفا توسط شهروندان شیعه عراقی انجام می‌شد تبدیل به یک مراسم گسترده با حضور بیش از ۲۵ میلیون شیعه از سراسر جهان، از جمله حدود سه میلیون نفر ایرانی شده است. طبیعتا این حجم گسترده حضور انسانی در یک نقطه و برای برگزاری یک مراسم که در کمتر جایی در جهان می‌توان نمونه مشابهش را یافت.
میلیون‌ها انسان با فرهنگ‌ها، نژادها و زبان‌های گوناگون و حتی گاه با مذاهب مختلف گردهم می‌آیند و بدون هیچ اختلافی، مسیری چندین کیلومتری میان دوشهر نجف و کربلا را طی می‌کنند و در این مسیر، چند شبانه‌روز با هم زندگی مسالمت‌آمیزی دارند. البته این عدم اختلاف، دلایل خود را دارد ولی وقوع عملیِ یک نمونه اجتماعی بزرگ، در نوع خود بی‌نظیر است.
