چه بلایی سر «جمعیت جوان» ایران آمده است؟

 حجت‌الاسلام محمدتقی شفیعی، عضو ستاد راهبردی جمعیت حوزه‌های علمیه کشور در سلسله نشست‌های تبیینی جوانی جمعیت اظهار کرد: در ارتباط با مسأله جمعیت، مشکلات اقتصادی به‌عنوان اولین چالش پیش رو بین عموم مردم مطرح می‌شود.

وی تصریح کرد: در حوزه‌های مختلف آموزشی و پژوهشی با موضوع جوانی جمعیت، این مسأله مطرح شده و این در حالی است که در جامعه نخبگانی و مسؤولانی نیز این نگاه وجود دارد.

عضو ستاد راهبردی جمعیت حوزه‌های علمیه کشور با تأکید بر اینکه وجود مشکلات اقتصادی یکی از مسائل مهم و چالش‌های پیش رو در حوزه جمعیت است، افزود: این امر تأثیر زیادی در شاخص‌های جمعیتی و نرخ باروری در کشور داشته؛ اما اینکه مشکلات اقتصادی را به‌عنوان عامل صد درصدی تلقی کنیم، یک اشتباه راهبردی است.

چالش نرخ باروری مادران

مدیر کانون فرهنگی تبلیغی مدینه فاضله بیان کرد: مهم‌ترین مسأله در جوانی جمعیت، شاخص باروری زنان است؛ بر فرض که مسأله اقتصاد یک معضل و چالش صد درصدی در مسیر فرزندآوری باشد؛ اما مشکلات و چالش‌های جدی‌تری هم داریم.

وی با بیان اینکه شاخص TFR یا همان نرخ باروری مادران ۶.۵ در سال ۱۳۶۵ بوده است، تصریح کرد: این بدان معنی است که از هر ۱۰ مادر، ۶۵ نوزاد در سال ۱۳۶۵ متولد می‌شد؛ اما این نرخ در سال ۹۹ به ۱.۶۹ و اکنون به ۱.۰۶ رسیده است؛ یعنی از هر ۱۰ مادر، ۱۶ فرزند متولد می‌شود.

شفیعی با اشاره اینکه این نرخ در ۱۰۰ مادر سقوط آماری تولد ۵۰۰ فرزندی را گویاست، اضافه کرد: سن صفر تا ۱۵ سال در نرخ آماری جمعیت را سن پشتیبان می‌نامند؛ یعنی سنی که برای شخص هزینه می‌کنیم و بعداً از آن شخص خدمت دریافت می‌شود و شخص به‌عنوان منبع درآمد در حکومت تلقی می‌شود.

وی گفت: جمعیت پشتیبان در واقع چرخ محرکه اقتصاد و تأمین‌کننده امنیت در کشور محسوب می‌شوند و از سن ۱۵ سالگی اشخاص به‌عنوان نیروی جوان، درآمدزا، تولیدکننده، نیروی کار نامیده می‌شوند.

یک زنگ خطر جدی

عضو ستاد راهبردی جمعیت حوزه‌های علمیه کشور خاطرنشان کرد: از سن ۶۴ سالگی به بعد اشخاص به‌عنوان نیروی مصرف‌کننده و سالمند نامیده می‌شوند و این در حالی است که اشخاص در دوران زندگی و جوانی حق بیمه و مالیات می‌پردازند تا در دوران سالمندی از حاکمیت خدمات دریافت کنند.

وی با بیان اینکه افراد مصرف‌کننده سالمند دیگر به جایگاه تولید و درآمدزایی نخواهد رسید، اظهار کرد: نیروی پشتیبان هزینه درمانی چندانی ندارد؛ اما نیروی سالمند هزینه درمانی سنگینی دارند و بخش اعظمی از این هزینه را دولت متحمل می‌شود.

شفیعی میزان نرخ سالمندی مناسب در یک کشور را بین چهار تا ۶ درصد عنوان کرد و گفت: به جامعه‌ای که نرخ جمعیت سالمندی آن در این رقم باشد، را جامعه جوان می‌گوییم.

وی ادامه داد: این صنف جوان که وارد حوزه کار می‌شود، تحولات عظیمی را در حوزه اقتصاد ایجاد می‌کند.

عضو ستاد راهبردی جمعیت حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به اینکه میانه سنی ما در اوایل انقلاب ۲۲ سال بود؛ اما اکنون این رقم به ۳۴ سال افزایش یافته است، تصریح کرد: ایران از رتبه ۱۰ کشور جوان جهان به ۱۱۰ کشور میان‌سال جهان رسیده و این امر یک زنگ خطر است.

زیرساخت‌های افزایش جمعیت

عضو ستاد راهبردی جمعیت حوزه‌های علمیه کشور با تأکید بر اینکه زیرساخت‌های لازم برای افزایش جمعیت درست نشده و این مسأله عوامل متعددی داشته است، یادآور شد: از جمعیت جوان چند ۱۰ میلیونی ایران، اکنون سه میلیون و ۲۰۰ هزار بیکار در کشور وجود دارد که قطعاً یک نفر آن هم آمار زیادی است.

شفیعی تأکید کرد: مسأله اقتصادی را شاید بتوان مدیریت کرد؛ اما نرخ جمعیت سالمندی را نمی‌توان مدیریت کرد.

وی گفت: باید بدانیم که ما در ابتدای انقلاب درگیر جنگ تحمیلی شدیم و به مدت هشت سال تمام سرمایه کشور درگیر جنگ بود. زیرساخت‌های اصلی کشور پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها، صنعت‌ها، بیمارستان‌ها و مدرسه‌ها دچار آسیب شد و کشور ایران بیشترین شهید ترور نخبه را در جریان انقلاب تقدیم نظام کرده است.

این مدرس حوزه و دانشگاه بیان کرد: منابع ملی ما توسط دشمنان غارت شد و صندوق‌های ارزی در هشت سال جنگ تحمیلی تخلیه‌شده و کشور در شرایط بحرانی بهداشت و درمان سنگین قرار داشت.

شفیعی با اشاره به وضع ایران در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بیان کرد: تحریم‌های شدید علیه کشور ایران ایجاد شد و این در حالی بود که پیش از ایجاد تحریم‌ها ما ۶ میلیون بشکه نفت با ۳۴ میلیون جمعیت می‌فروختیم و اکنون بعد از انقلاب در بهترین آمار فروش نفت، عددها به دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه رسید و در دولت قبل این آمار به ۳۰۰ هزار بشکه نفت کاهش پیدا کرد.

وی گفت: در دولت فعلی، این آمار به یک میلیون بشکه نفت رسیده و این در حالی است که جمعیت ما به ۸۵ میلیون نفر افزای یافته و می‌توان گفت در شرایط این‌چنینی این آمار رقم خوبی است.

پیش‌بینی‌های سازمان ملل

عضو ستاد راهبردی جمعیت حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به پیش‌بینی‌های سازمان ملل در ارتباط با نرخ سالمندی جمعیت ایران در سال ۲۰۱۰ بیان کرد: نرخ پیش‌بینی‌شده سازمان ملل در این حوزه ۱۰.۷ در سال ۱۴۰۰ بود که در نرخ‌های آماری جمعیت سالمند ایران ۱۰.۵ اعلام شد.

وی تصریح کرد: امروز در عرض یک سال یک درصد به نرخ جمعیت سالمندی ایران افزوده شده و به ۱۱.۲ رسیده است.

شفیعی گفت: در سال ۱۴۳۰ این نرخ به ۳۸ درصد می‌رسد و این در حالی است که امروز با ۴۰ میلیون نیروی کار و هشت میلیون و ۷۰۰ هزار سالمند این مشکلات در بخش‌های اقتصادی و تولید وجود دارد و در آینده با ۲۵ میلیون نیروی سالمند و ۳۰ میلیون نیروی جوان کار و تولید چه اتفاقی خواهد افتاد؟

عضو ستاد راهبردی جمعیت حوزه‌های علمیه کشور جمعیت را یک مسأله چندبعدی دانست و تأکید کرد: مسأله جمعیت و نرخ جمعیت سالمند تنها درگیر چالش اقتصادی نیست؛ در واقع طلاق نیز از دیگر شاخص‌های مهمی است که در نرخ باروری زنان تأثیرگذار است.

وی گفت: یک زن پس از طلاق در جریان شکست عاطفی تا پذیرش زندگی دوباره و باروری و فرزندآوری بین ۸ تا ۱۲ سال از ناب‌ترین و جوان‌ترین سنین باروری خود را از دست می‌دهد که این مهم نیز آسیب جدی به نرخ جمعیت کشور وارد می‌کند.