خبرنگاران نقشی بسیار مهم و اثر گذار در جامعه دارند و از جمعآوری و ارائه اطلاعات به عنوان یکی از مهمترین نقش این قشر فرهیخته می توان اشاره کرد. خبرنگاران اخبار و اطلاعات مهم را جمعآوری و به جامعه ارائه می دهند. آنها به منابع مختلفی مانند مصاحبه با افراد، تحقیقات، حضور در رویدادها و مکالمات با متخصصان رجوع میکنند تا اخبار را درست و جامع تهیه و به مخاطبین ارائه کنند.
ارایه تحلیل و تفسیر یکی دیگر از نقشهای خبرنگاران است. خبرنگاران با تجربه و دانش خود توانایی تحلیل رویدادها و ارائه تفسیرهایی از آن به جامعه را دارند. آنها میتوانند مفاهیم پیچیده را سادهتر توضیح دهند و به جامعه کمک کنند تا رویدادها را بهتر درک کنند.
حفظ شفافیت و حسابرسی یکی دیگر از نقش های خبرنگاران در جامعه است. آنها میتوانند تخلفات، فسادها و نقصها را فاش کنند و به عموم کمک کنند تا از رفتارها و تصمیمات نادرست آگاه شوند. این نقش حسابرسی اجتماعی میتواند به بهبود عملکرد مؤسسات و رسانهها کمک کند.
خبرنگاران به عنوان نمایندگان رسانه ها نقشی بسیار مهم در حفظ آزادی بیان و دموکراسی دارند. آنها به افراد اجازه میدهند تا صدای خود را برای بیان نظرات و انتقاداتشان بالا برده و به مشکلات جامعه اشاره کنند. این قشر زحمتکس از طریق گزارشها و روایتهایشان، میتوانند در تغییرات اجتماعی تأثیرگذار بوده، به رشد فرهنگی، توسعه اقتصادی، توجه به مسائل زیستمحیطی و حفظ حقوق بشر در جامعه کمک کنند.
خبرنگاران میتوانند مسائل اجتماعی مهم را شناسایی و به آنها توجه کنند. آنها میتوانند به مسائلی مانند فقر، بیکاری، تبعیض، بحرانهای انسانی و سایر مشکلات اجتماعی بپردازند و به جامعه کمک کنند تا به این مسائل حساس شود و به راهحلهای مناسب برسد. خبرنگاران به عنوان ناظران و نقشهای منتقد در جامعه، به حفظ توازن قدرت کمک کرده و میتوانند اقدامات نادرست و سوءاستفاده از قدرت را فاش کنند و به افراد عادی قدرت را برای مقابله با نقصها و سوءاستفادهها بدهند. خبرنگاران میتوانند به ایجاد ارتباط و درک بین جوامع مختلف کمک کرده و درباره فرهنگها، تاریخ، آداب و رسوم، مسائل مشترک و تفاوتهای میان اجتماعات گزارش داده و درک و همبستگی را تقویت کنند.
آری نقش خبرنگاران در جامعه بسیار گسترده است و میتواند تأثیرات بسیاری بر روی روندها و تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داشته باشد. آنها با اطلاعرسانی صحیح و موثق، حقیقت را بیان میکنند و به جامعه کمک میکنند تا تصمیمات بهتری بگیرد و به سوی توسعه و پیشرفت حرکت کند. علاوه بر موضوع مهم اطلاع رسانی و نقش اثر بخش اصحاب رسانه و جامعه خبری در حوزه اطلاع رسانی، یکی از مهمترین نقشهای خبرنگاران در عصر حاضر، مطالبه گری است.
مطالبه گری یکی از مهارت های اساسی خبرنگاران است که به معنای پیگیری و استدلال برای دریافت اطلاعات بیشتر و دقیق تر درباره یک موضوع است. این اصل به خبرنگاران کمک می کند تا اطلاعات کاملتری را به خوانندگان و مخاطبان خود ارائه دهند. برای انجام مطالبه گری، خبرنگاران باید اشراف کامل اطلاعاتی به موضوع داشته باشد و بر اساس آن از منابع مختلف مصاحبه و گفتگو گرفته و در جریان مصاحبه ها هم باید به دنبال اطلاعات مستند و قابل اعتماد باشد و حتما با افراد مرتبط مصاحبه کنند. مطالبه گری به خبرنگاران کمک می کند تا خبرهای خود را به صورت دقیقتر و کاملتری ارائه دهند و از اطلاعات ناقص یا نادرست جلوگیری کنند. همچنین، این مهارت به آنها کمک می کند تا به تحلیل های بهتری از اطلاعات برسند و نقشه های واقعیت پذیرانه تری از رویدادها و موضوعات ارائه دهند.یک «مطالبه گر واقعی» میتواند به معنای یک خبرنگار حرفهای و پیگیر باشد که به دنبال دریافت اطلاعات دقیق و صحیح است و تلاش میکند تا خبری دقیق و کامل را به مخاطبان و خوانندگان منتقل کند.
البته به جهت اثر پذیری مردم از این قشر، خصوصا نقش مطالبه گری خبرنگاران، عده ای مطالبه گر نما در سطح اجتماع به فعالیت می پردازند. این افراد در نقش یک خبرنگار یا صحفه نویس قرار می گیرند و به طور ظاهری به نظر میرسد که دریافت اطلاعات و تحقیقات کافی را انجام داده اند، اما در واقع این کار را به صورت نادرست یا ناقص انجام میدهد. مطالبه گرنماها از منابع ناقص یا غیرقابل اعتماد استفاده میکنند، سوالات ناکافی یا سطحی مطرح میکنند و تحلیل و گزارش خود را البته اگر توان انجامش را داشته باشند، به صورت ناقص یا تحت تأثیر قضاوتهای شخصی ارائه میدهند. مطالبه گرنماها معمولاً به دنبال جلب توجه و ایجاد اثرگذاری در مخاطبان هستند، اما بر خلاف مطالبه گران واقعی، دریافت اطلاعات دقیق و صحیح برایشان اهمیت ندارد. این افراد ممکن است از تکنیکهای تبلیغاتی و جلب توجه استفاده کنند تا خوانندگان را به خواندن مطلب خود تشویق کنند، اما در عین حال به صورت غیرمنصفانه از اطلاعات استفاده کنند. زیرا بر خلاف خبرنگاران با اصول اخلاقی و حرفهای آشنا نیستند و بواسطه عدم تخصصشان همواره در جامعه تنش آفرینی می کنند و جا دارد مسئولین با پدیده نوظهور مطالبه گرنمایی مقابله جدی داشته باشند.