«محفلی» برای آشنایی با قرآن/ کارکرد رسانه‌ها در جذب مخاطب
برنامه قرآنی محفل با اقبال خوب مردم استان سمنان روبرو شد برنامه‌ای که به عقیده کارشناسان قرآنی می‌تواند در توسعه فرهنگ دینی کاربرد بسیاری داشته باشد.
گروه استان‌ها؛ پس از چند سال صدا و سیما به ویژه در ایام ماه مبارک رمضان نتوانسته بود اقبال چندانی را از سوی مردم به سمت برنامه‌های خود جلب کند و به باز پخش سریال‌های سنوات قبل اهتمام داشت در ماه رمضان ۱۴۰۲ برنامه محفل توانست رونق دوباره به ویژه برنامه‌های رمضانی ببخشد.
برنامه‌ای که تلاش داشت نگاه جدید و نوعی به برنامه‌های ویژه قرآن کریم و معارف اسلامی با رویکرد جهاد تبیین به خصوص برای جوانان و نوجوانان داشته باشد و این رویکرد چه در فرم اجرایی برنامه و چه حتی انتخاب داوران و مجریان نمود و بروز کامل پیدا کرد.
استقبال مردم از محفل
همین موضوع هم سبب شد تا این برنامه با استقبال خوبی روبرو شود تا جایی که برخی کارشناسان اذعان دارند که بالاخره صدا و سیما توانست یک بار برای همیشه مخاطب سنجی را درست و به شیوه اصولی انجام دهد و منطبق بر آن برنامه یا همان محتوا تولید کند محتوای فاخر فرهنگی که سال‌ها است مد نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار دارد.
برنامه اما فراز و فرودهای نیز داشت اما در مجموع توانست اقبال خوبی را به خصوص در بین جامعه مذهبی و جوان کشورمان داشته باشد تا جایی که در کنار پربیننده‌ترین برنامه‌های ماه رمضان در تمام استان‌ها به خصوص استان سمنان قرار گرفت. در ادامه نظر جمعی از فعالان فرهنگی و قرآنی، مدیران مؤسسات قرآنی و قاریان استان سمنان را درباره این برنامه پرسیدیم.
ترویج فرهنگ قرآنی
یک قاری قرآن استان سمنان با بیان اینکه این دست برنامه‌ها می‌تواند مهمترین رکن مد نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی یعنی ترویج فرهنگ قرآنی را داشته باشد، گفت: این شاید بهترین و مهمترین کار کردهای این دست برنامه‌ها است.
سید مهدی طباطبایی با بیان اینکه برنامه‌های ترویجی و تبیینی از این دست دقیقاً همان چیزی است که ما به آن نیاز داریم بیان داشت: متأسفانه در صدا و سیما طی یک دهه اخیر چنین برنامه‌های وجود نداشتن نتیجه یک شکاف اساسی و قابل نصب این جامعه مذهبی کشور و جوانان علاقمند به معارف الهی با تولیدات صدا و سیما ایجاد شده بود اما گویا محفل قرار از پیشگام اصلاح رویه در صدا و سیما باشد.
وی با بیان اینکه راز موفقیت محفل زبان ساده و نزدیک به عامه مردم بود افزود: در قیاس با برنامه‌های مشابه آن چیزی که در محفل جلب توجه می‌کند زبان ساده کارشناسان است آن آنجایی که باید خنده و شوخی انجام می‌شود، آنجا که باید در مدح اهل بیت مرثیه سرایی می‌گردد، آنجا که لازم است حتی کارشناس سوریه برنامه در مدح پیامبر به خوبی می‌خواند و مخاطبان حتی شروع به همراهی می‌کند آنجا که باید پیام محتوایی پیرامون معارف قرآنی داده شود همه چیز به درستی صورت می‌گیرد.
مخاطب سنجی درست
این نشان می‌دهد که اولاً نیازسنجی و مخاطب سنجی در سطح صورت گرفته و در ثانی بالاخره یک تیم تولید محتوا به زبان مردم در صدا و سیما ایجاد شده است که بتواند همه اقشار را با خود همراه سازد. حالا اما برخی کارشناسان اعتقاد دارند که ما نیاز به این دست برنامه‌ها داریم برای مثال عضو هیئت مدیره یک مؤسسه قرآنی نیست در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: برنامه‌هایی از جنس محفل در توسعه فرهنگ قرآنی و به خصوص ایجاد علاقه کردن بسیار اهمیت دارد.
علی آقایی با بیان اینکه محفل از آن دست برنامه‌ها است که توانسته در ایجاد علاقه کردن بین نوجوان و جوانان بسیار مؤثر باشد چرا که نگاه درستی به مسئله قرآن کریم و معارف الهی داشت، بیان کرد: جوانان بسیاری در همین کرسی‌های تلاوت به ما مراجعه کرده و اذعان دارند که می‌خواهند در محفل سال آینده باشند این نشان می‌دهد که برنامه تأثیر خودش را در ایجاد علاقه و انگیزه کرده است.
وی با بیان اینکه نمی‌توان گفت یک نوع استعدادیابی بلکه یک نوع بروز علاقه کردن نسبت به معارف قرآنی به وضوح در بین جوانان و نوجوانان قرآنی محفل ما پدید آمده است تا جایی که بچه‌ها قبل و بعد از هر نشست قرآنی در کانون قرآنی کوچک ما مدام درباره آن صحبت می‌کنند این نشان می‌دهد که تأثیر گذار بوده است.
فرم و محتوا کنار هم قرار گرفت
نظر یک برنامه ساز را نیز درباره این دست برنامه‌ها پرسیدیم. الهیار علی‌محمدی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه برنامه محفل دقیقاً پاسخ به کسانی بود که اعتقاد داشتند فرم ساختاری برنامه‌های مذهبی را نمی‌توان تغییر داد، گفت: یکی از کارکردهای ویژه این برنامه آن بود که برنامه نشان داد برنامه‌های قرآنی می‌تواند در عین آموزش زندگی و احترام به شعائر اسلامی بسیار سرگرم کننده و آموزنده نیز باشد در نتیجه می‌تواند مخاطبان را با خود همراه کند این موضوع سبب می‌شود تا جوانان بسیاری با این دست برنامه‌ها همراه شوند.
علی‌محمدی با بیان اینکه گاهی پخش یک برنامه از رسانه به مراتب می‌تواند دایره وسیع‌تری از مخاطبان را نسبت به برنامه‌های میدانی قرآن کریم مانند کرسی‌های تلاوت داشته باشد چرا که در این برنامه‌ها گستردگی مخاطبان بیشتری را شاهد هستیم، ابراز کرد: فرم و محتوا در یک قالب عمدتاً به سختی می‌نشیند یعنی شما هم باید بتوانید فرم را درست نگه دارید و هم مخاطب را با خود همراه سازید و با توجه به حساسیت‌هایی که درباره برنامه‌های مذهبی است، واقعاً محفل توانست به خوبی از این آزمون سربلند بیرون بیاید.
وی در مثال یک تغییر فرم برنامه‌های مذهبی که در برنامه محفل رخ داد و در دیگر برنامه‌ها شاهد آن نبودیم، افزود: آنجایی که یک گروه مسلمان ترکمن در مدح رسول الله (ص) مدیحه سرایی می‌کنند و کارشناس سوری برنامه همراهی، نشان می‌دهد که ملاط و جنس مورد نیاز ساخت یک برنامه تأثیر گذار وجود دارد و لذا باید از این دست امکانات بیشتر استفاده کنیم.
ایجاد انگیزه کردن
ایجاد انگیزه موضوعی است که یکی دیگر از فعالان قرآنی استان سمنان به آن پرداخت. حسین نجاتی با اشاره به اینکه برنامه‌هایی مانند محفل می‌توانند ایجاد انگیزه کنند، گفت: وقتی یک نوجوان و یا جوان دارای استعداد خوبی در تلویزیون ظاهر می‌شود، شاید در نگاه یک اتفاق معمولی جلوه کند اما این برای فعالان قرآنی بسیار بسیار اهمیت دارد چرا که در ناخودآگاه آنان می‌نشیند.
نجاتی با بیان اینکه متأسفانه قرآن آنقدر در برنامه‌های تلویزیونی آنقدر مهجور بوده که یک جوان سمنانی یا گرمساری شاید خود را در قالب یک ورزشکار بتواند در قالب تصویر و در برنامه‌هایی مانند عصر جدید تصور کند اما آینده‌ای از این دست برای فعالیت‌های قرآنی نمی‌بیند، بیان کرد: محفل نشان داد که اصلاً اینگونه نیست و در نتیجه یک فعال قرآنی حتی کم سن و سال می‌تواند در یک برنامه تلویزیونی ظاهر و استعداد ناب خود را بروز دهد.
وی با بیان اینکه این موضوع انگیزه‌های فراوانی را ایجاد کرده است، افزود: بچه‌های قرآنی هر روز به ما درباره این برنامه می‌گویند و روزی نیست که با هم برنامه‌ای را برای فصل دوم آن نچینند و نظر ما و مربیان را بخواهند و این نشان می‌دهد که برنامه درست در هدف نشسته است.
در نهایت باید گفت محفل نشان داد که فرم برنامه‌های قرآنی هم می‌تواند به گونه‌ای رقم بخورد که دایره وسیع‌تری از مخاطب را شامل شود مخاطبانی که با ایجاد علاقه می‌توانند به خوبی جذب فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی شوند.
