منابع طبیعی استان سمنان؛ مشارکت مردمی و مدیریت جهادی

اهمیت منابع طبیعی در بخش جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، امروز بیش از گذشته در مجامع علمی داخلی و خارجی آشکار شده و ایران در این زمینه از جایگاه خاصی برخوردار است.

منابع طبیعی علاوه بر اهمیت اقتصادی، کارکردهای زیست‌محیطی (ترسیب کربن، ساماندهی گردش آب در طبیعت، تلطیف و پالایش هوا، کاهش سیل)، گردشگری و تولید گیاهان دارویی، صنعتی و معطر، حفظ خاک و ذخایر ژنتیکی داشته و به دلیل تجدید پذیر بودن، اهمیت آن از نفت و گاز هم بیشتر است.

جنگل‌ها به علت ویژگی متعدد خود نقش پرارزشی از جنبه‌های مختلف بر عهده دارند؛ مثل تولید اکسیژن، ساماندهی گردش آب در طبیعت، تلطیف و پالایش هوا، تداوم و حفظ نظام زیستی، کاهش سیل، ایجاد منظرگاه‌های تفرجی و تفریحی و ترسیب کربن که باید به این بخش هم توجه شود.

هفته دولت، سالروز شهادت دولتمردان عمل و اندیشه، شهیدان رجایی و باهنر بوده و فرصت خوبی است تا بخشی از اقدامات مهم اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان در سال ۱۴۰۲ در بخش‌های مختلف بازخوانی شود.

مطالعه و اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری در حوضه‌های آبخیز:

عملیات سنگی- ملاتی ۳۰۱۸۰ مترمکعب

عملیات بند خاکی ۷۹۴۳۰ مترمکعب

دیوار ساحلی ۱۸۰ مترمکعب

سنگی گابیونی ۳۷۶ مترمکعب

مرمت عملیات مکانیکی و خاکی ۱۸۵۸۳ مترمکعب

مطالعات تفصیلی ۱۲۳۰۰۰ هکتار

بذرپاشی و کپه کاری ۱۴۸۲ هکتار

حفاظت و قرق ۱۵۹۴ هکتار

اجرای طرح جامع مقابله با بیابان‌زایی:

اجرای طرح مدیریت جنگل‌های دست‌کاشت

عملیات قطع و برش (جهت مقابله با آفات و جوان‌سازی)

تهیه و اجرایی طرح مدیریت مناطق بیابانی

نهال‌کاری و آبیاری مراقبت

تله رسوب‌گیر

ایجاد بادشکن زنده و غیرزنده

آبیاری و مراقبت سنواتی

مدیریت و کنترل هرزاب همراه با بذرکاری

اجرای سیستم‌های چرایی و قرق

اجرای عملیات احیا، توسعه و بهره‌برداری اصولی از مراتع:

بذرکاری، بذرپاشی و کپه‌کاری

تبدیل دیمزارهای کم‌بازده به مرتع

حفاظت و قرق

اخذ عوارض پروانه چرای دام

ذخیره نزولات (فارو) همراه با بذرپاشی

کشت و توسعه گیاهان دارویی

تهیه و بازنگری طرح‌های مرتع‌داری

نظارت کارگاهی بر اجرای طرح‌های مرتع‌داری

اخذ بهره مالکانه

ساماندهی و کنترل چرای دام

ممیزی مراتع

تأمین تجهیزات یگان حفاظت و اطفای حریق

تجهیز پاسگاه‌های منابع طبیعی در شهرستان‌ها

قرارداد کشف، شناسایی و اطفای حریق با جوامع محلی

تأمین تجهیزات یگان حفاظت و اطفای حریق

تجهیزات تخصصی و حفاظتی

افتتاح پایگاه حریق مردمی در روستاهای حاشیه جنگل

اجرای عملیات جنگل‌کاری و جنگل‌داری صیانت از جنگل‌های استان سمنان:

تولید بیش از سه میلیون اصله نهال در نهالستان‌های منابع طبیعی استان سمنان (اجرای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت)

توسعه و احیای جنگل با نهال‌کاری

نگهداری مناطق احیا شده و قرق

احیا و غنی‌سازی جنگل با نهال

شناسایی، احداث و توسعه نگهداری پارک‌های جنگلی

زراعت چوب

آبیاری و مراقبت سنواتی

نگهداری از ذخیره‌گاه‌های جنگلی

ترویج و توانمندسازی تشکل‌ها و جوامع محلی در حفظ و احیای منابع طبیعی:

تشکیل و ساماندهی تشکل‌ها و تعاونی‌ها جهت بهره‌مندی از بند (ب) ماده ۲۹

ساماندهی و توانمندسازی تشکل‌ها و تعاونی‌ها

دیوارنویسی، سنگ‌نوشته و تابلوهای ترویجی و آموزشی

تولید و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی

آموزش مجریان و بهره‌برداران، دهیاران و شوراها

ظرفیت‌سازی و توان‌افزایی تعاونی‌ها

جذب، سازماندهی و آموزش همیاران طبیعت

تهیه نشریات آموزشی و ترویجی

تهیه و توزیع بسته‌های آموزشی و ترویجی

اطلاع‌رسانی و نشر اخبار عرصه‌های منابع طبیعی

تهیه فیلم‌های آموزشی ترویجی

برگزاری نشست‌های خبری و سفر مطبوعاتی

حضور در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی

ارسال پیامک آموزشی و ترویجی

آموزش ضمن خدمت کارکنان و مدیران

انعقاد و عملیاتی‌سازی تفاهم‌نامه با سایر دستگاه‌های اجرایی

نام‌گذاری خیابان‌ها، میادین و بوستان‌های شهری و روستایی به نام شهدای جنگل‌بان

برگزاری نشست‌های شورای مشورتی تشکل‌ها، اتحادیه‌ها و انجمن‌های صنفی

احیا و بازسازی عرصه منابع طبیعی (ماده ۱۷ قانون اصلاح قانون معادن):

احیای مناطق آسیب‌دیده عرصه‌های معدنی با روش‌های بیولوژیک، بیومکانیک و مکانیک

تهیه و جانمایی نقشه‌های رقومی مناطق قابل احیا و بازسازی معدنی

نظارت بر فعالیت‌های معدنی

مکان‌یابی عرصه مستعد انجام فعالیت معدنی در سطح ۹۶ هکتاری با اعتباری بالغ بر ۲ میلیارد ۸۵۰ میلیون ریال در سطح ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار

حفاظت، کنترل و مبارزه با آفات:

اجرای مانیتورینگ و دیده‌بانی، اقدامات پیشگیرانه و اطفای حریق در ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار

گشت، مراقبت و اطلاع‌رسانی و حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی استان در ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار

ایجاد کمربند حفاظتی به طول ۵/۳ کیلومتر

تغییر الگوی سوخت فسیلی

پیش‌آگاهی، مانیتورینگ و پیشگیری کنترل آفات و بیماری‌ها گیاهی در عرصه‌های جنگلی، مرتعی و بیابانی در ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار

ممیزی اراضی و تفکیک مستثنیات:

عملیات حدنگاری اراضی (سند تک‌برگی)

حدنگاری اراضی (سند تبدیلی)

صدور رأی ماده واحده

۹۸ درصد کاداستر به اتمام رسیده و پرونده‌های ماده واحده به‌روزرسانی شده است.

استقرار سامانه دولت الکترونیک:

ارائه ۳۲ خدمت از طریق اپلیکیشن میز خدمت سازمان بدون حضور ارباب‌رجوع به ادارات و ارسال درخواست از طریق تلفن همراه

برگزاری جلسات و دوره‌های آموزشی همکاران از طریق ویدیو کنفرانس در بستر دولت الکترونیک

راه‌اندازی و بهره‌برداری از سامانه‌های الکتریکی جهت ارائه خدمات اداری به مراجعین و ارباب‌رجوع شامل سامانه پاسخگویی به استعلامات و حدنگاری و مدیریت اراضی (سبا)، سامانه مدیریت و بهره‌برداری و حمل چوب‌آلات، سامانه ملی پنجره واحد زمین، سامانه جامع مدیریت منابع طبیعی در پنجره مرتع و بهره‌برداری گیاهان دارویی و … (سمتا)، سامانه ارائه مجوزهای الکتریکی بخش کشاورزی و منابع طبیعی (سماک)، سامانه ۱۳۹ و ۱۵۰۴ جهت ارائه گزارش‌های مردمی تخلفات، تجاوز، آتش‌سوزی و …و اتصال سامانه‌های الکتریکی میز خدمت دستگاه اجرایی به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند و سامانه مجوزهای دولت

صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی:

این صندوق با سرمایه ۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان برای اعطای تسهیلات به تعاونی‌های فراگیر عضو صندوق در سطح استان و جهت تأمین مالی و اجرای پروژه‌های منابع طبیعی با حفظ مشارکت‌های مردمی فعالیت دارد.

 اختصاص اعتبارات ویژه سفر دولت به استان سمنان

در مصوبات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان در سفر رئیس‌جمهور و هیأت دولت به استان سمنان در سال ۱۴۰۰ مبلغ یک هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال برای اجرای عملیات آبخیزداری و بیابان‌زدایی اعتبار مصوب شد که از این میزان، ۶۵۰ میلیارد ریال در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ تخصیص یافته است.

برای انجام پروژه‌های آبخیزداری، ۴۵۰ میلیارد ریال و بیابان‌زدایی ۲۰۰ میلیارد ریال تخصیص یافته و این پروژه‌ها در هفته دولت سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری رسید.

اجرای عملیات‌ آبخیزداری و آبخوان‌داری شامل بندهای سنگ و ملاتی، بند خاکی، مرمت عملیات مکانیکی و خاکی، مطالعات، بذرپاشی، کپه کاری، حفاظت و قرق، دیوار ساحلی در ۱۷۳ هزار هکتار در حوزه‌های آبخیز استان سمنان از سال ۱۴۰۰ شروع و تاکنون ادامه داشته و در هفته دولت سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری رسید.

همچنین اجرای پروژه‌های بیابان‌زدایی شامل تهیه طرح اجرایی مدیریت مناطق بیابانی ۱۴ هزار هکتار، مدیریت جنگل‌های دست کاشت، نهال‌کاری ۶۳۰ هکتار، مدیریت روان آب، بذرکاری و بذرپاشی ۲۴۰۰ هکتار، ایجاد بادشکن زنده ۱۰۰ کیلومتر، آبیاری و مراقبت سنواتی ۹۵۰ هکتار، اجرای عملیات پرورشی ۱۵۰ هکتار، اجرای سیستم‌های چرایی و قرق در سطح ۱۲۲ هزار هکتار از اراضی بیابانی استان سمنان از سال ۱۴۰۰ شروع و در هفته دولت سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری رسید.

طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در اجرای تعهدات بین‌المللی و قوانین داخلی بر اساس دستور رئیس‌جمهور و تأکید مقام معظم رهبری در برنامه دولت مردمی و انقلابی قرار گرفت و مقرر شد تا در چهار سال، یک میلیارد درخت در سطح کشور تولید و کاشته شود.

بر این اساس، استان سمنان نسبت به تولید بیش از سه میلیون اصله نهال گلدانی و ریشه‌ای اقدام کرده است که بخش اعظمی از نهال‌های تولیدشده در پاییز و زمستان سال جاری با مشارکت کلیه دستگاه‌های خصوصی، دولتی و آحاد مردم کشور کاشته می‌شود.

جعفر مرادی‌حقیقی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان هم اظهار کرد: پیش ‌از این، قرار بود استان سمنان سهم ۱۰ میلیونی در اجرای طرح چهارساله کاشت یک میلیارد نهال در کشور داشته باشد که این تعهد با افزایش ۲۰ درصدی به ۱۲ میلیون اصله نهال رسید.

وی افزود: این مهم با توجه به عملکرد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان و تولید سه میلیون اصله نهال در نهالستان‌های این استان در سال نخست اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت اتفاق افتاده است و پس از بازدید مدیران سازمان جنگل‌های کشور از نهالستان‌های این استان، موضوع افزایش تعهدات استان سمنان به میزان ۲۰ درصد به اداره کل منابع طبیعی استان ابلاغ‌ شده است.

آخرین وضع تولید ۳ میلیون اصله نهال در سمنان

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با اشاره به آخرین وضع تولید سه میلیون اصله نهال در نهالستان‌های این اداره کل در استان سمنان خاطرنشان کرد: وضع نهال‌های تولیدشده در استان سمنان بسیار مناسب است و طرح کاشت ۱۲ میلیون نهال در استان سمنان از پاییز امسال و با نخستین بارش پاییزی آغاز خواهد شد.

مرادی‌حقیقی با بیان اینکه استان سمنان کار تولید نهال در راستای اجرای طرح کاشت یک میلیارد نهال در سراسر کشور را از سال گذشته آغاز کرده است، به فرایند اجرای این طرح اشاره و مشارکت مردم را اصل اساسی تحقق این هدف عنوان کرد و افزود: رسانه‌ها می‌توانند در همراه‌سازی مردم در اجرای این طرح ارزشمند بسیار نقش‌آفرین باشند.

وی با تأکید بر نقش محوری مردم در اجرای صحیح این طرح بزرگ و نهضت ایجادشده در امر درختکاری خاطرنشان کرد: آماده توزیع نهال به همه متقاضیان مردمی در اقشار مختلف که بتوانند در اجرای این طرح سهیم باشند؛ هستیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با اشاره به اینکه استفاده از دانش به‌روز جزو اولویت‌های این اداره کل در اقدامات پیش رو است، خاطرنشان کرد: برای نخستین بار در کشور و با همکاری دانشگاه سمنان، استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی در نهالستان‌های استان سمنان برای تولید نهال آغازشده است.

مرادی‌حقیقی با اشاره به بازدید مشترک خود با مدیران و اساتید دانشگاه سمنان از نهالستان مرکز استان سمنان اضافه کرد: سعی داریم از پیشرفته‌ترین امکانات موجود در زمینه هوش مصنوعی برای تولید نهال در نهالستان‌های استان سمنان استفاده کنیم.

وی خاطرنشان کرد: استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی مخاطرات احتمالی در عرصه‌های منابع طبیعی استان سمنان مانند آتش‌سوزی نیز در دستور کار قرار دارد.

کاشت ۱۰ میلیون اصله نهال در استان سمنان

علی ترابی، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت: در راستای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت با دستور رئیس‌جمهور و ابلاغ وزیر جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، کاشت ۱۰ میلیون اصله نهال در استان سمنان هدف‌گذاری و بلافاصله پس از ابلاغ در سال گذشته فرایند تولید این نهال‌ها آغاز شد؛ اما با توجه به عملکرد مناسب اداره کل منابع طبیعی استان سمنان در تولید نهال با نگاه به سازگاری نهال‌های تولیدشده با شرایط آب‌وهوایی این استان، این تعداد به ۱۲ میلیون اصله نهال افزایش یافت.

وی با اشاره به اینکه تولید سه میلیون نهال در سه نهالستان استان سمنان از اسفند سال گذشته آغاز شده است، عنوان کرد: استان سمنان باید در بازه چهارساله، ۱۲ میلیون اصله نهال تولید کند که امسال تاکنون بیش از سه میلیون اصله نهال در نهالستان‌های استان سمنان تولید شده است.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان اضافه کرد: بیش از یک‌میلیون اصله نهال از مجموع سه میلیون اصله نهال تولیدی استان سمنان مربوط به نهالستان چغولگیر شهرستان شاهرود بوده و در نهالستان حسن‌آباد شهرستان دامغان و نهالستان شهید عموزاده شهرستان سمنان به ترتیب ۴۰۰ هزار و یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار نهال ریشه‌ای و گلدانی جنگلی و بیابانی تولیدشده است.

ترابی اضافه کرد: این نهال‌های تولیدشده از نخستین بارش در پاییز امسال به‌مرور تا پایان سال در بوستان‌های روستایی و فضای مشخص‌شده روستاها با نهال بومی سازگار منطقه با مشارکت و همکاری مردم کاشت می‌شود.