«صنایع دستی» آیینه غنای فرهنگی ایران

صنایع دستی تلالو و انعکاس احساسات پاک بر دل چوب، سنگ و فلز است که هنرمند در هر نهیب نقش عشق و مهربانی می‌نگارد. در واقع نقش عشق بر تار و پود نخ‌ها و خلق دنیای پر نقش و نگار دست‌بافته‌ها است.

اما تنها عایدی ترنج رنجی است که می‌برد و هنری است که می‌نگارد و این غصه غم‌انگیز موجب شد تا شورای جهانی صنایع دستی به عنوان یک تشکل غیردولتی و غیرانتفاعی با هدف برپایی جنبش صنایع دستی و آینده بهتر هنرمندان یا تولیدکنندگان صنایع دستی سال ۱۹۶۴ در شهر نیویورک ایالات متحده آمریکا تاسیس شود و نخستین همایش جهانی صنایع دستی نیز در تاریخ ۱۰ ژوئن سال ۱۹۶۴ (۲۰ خرداد ۱۳۴۳) با شرکت مسوولان برخی کشورها، استادان دانشگاه ها و هنرمندان و صنعتگرانی از اقصی نقاط دنیا (بیش از ۴۰ کشور جهان) در شهر نیویورک برگزار شد، شورایی به نام «شورای جهانی صنایع دستی» که به عنوان یکی از نهادهای فعال وابسته به یونسکو به تصویب رسید و از آن زمان تاکنون، سالروز برگزاری این همایش را «روز جهانی صنایع دستی» می نامند و اکنون ۹۰ کشور جهان عضو شورای جهانی صنایع دستی هستند و دبیرخانه آن در شهر آمستردام کشور هلند است و ایران نیز از سال ۱۳۴۷ شمسی از طریق سازمان صنایع دستی آن زمان به عضویت این شورا درآمد.

صنایع دستی به عنوان صنعتی ارزان قیمت، اما با ارزش افزوده بالا و موثر در اشتغالزایی، در اذهان عمومی مجامع بین المللی شناخته شده است و اکنون رونق در حد انتظار این صنعت نیازمند تامین بازار فروش در سایه توجه به نوآوری و خلاقیت در تولید است.

صنایع دستی از جمله صنایعی محسوب می شود که نقش موثری در اشتغالزایی، بهبود معیشت و درآمدزایی دارد و بهره وری از این صنعت نیاز به تامین بازار فروش دارد، اما تامین بازار فروش مستلزم توجه به سلیقه و نیاز مخاطبان است و اکنون هنرمندان صنایع دستی استان سمنان نوآوری و تولید متناسب با نیاز جامعه در زمینه صنایع دستی و خلق آثار هنری فاخر در سایه تلفیق تجربه و علم را سرلوحه کار خود قرار دادند و همکاری و هم‌افزایی دانش آموختگان رشته های هنری با هنرمندان سنتی بهبود یافته است و در این روند پیشرفت، هنرمندان صنایع‌دستی استان سمنان که علم را با تجربه آمیخته‌اند، از نبود بازارچه دائمی فروش محصولات صنایع‌دستی، گرانی مواد اولیه، هزینه سنگین صادرات گلایه و انتظار دارند مسوولان در این زمینه بیش از پیش یاریگر باشند.

طبق برآیند بررسی‌ها، صنایع دستی از معدود صنایعی محسوب می شود که تحریم‌ها بر آن بی اثر است و در شرایط تحریم به خوبی می تواند در گردش مالی و رونق اقتصادی نقش ایفا کند؛ چرا که در تولید صنایع دستی همه چیز بسته به ابتکار صنعتگر است و به شرط این که دچار آفت واسطه و دلال نشود، هیچ بن بستی در این مسیر وجود ندارد، اما اکنون جایگاه صنایع دستی در کشور در حد انتظار نیست و برای رونق و استفاده از ارزش افزوده این صنعت باید تدابیر هوشمندانه اندیشیده شود.

وجه تمایز صنایع دستی ایران با دیگر کشورهای جهان تنوع آن است و طبق گزارش‌ها صنایع دستی ایران از لحاظ قدمت، غنا و زیبایی، یکی از سه قطب صنایع دستی جهان محسوب می شود؛ به طوری که کشور چین با جمعیت بیش از یک میلیارد نفر چنین تنوعی ندارد، اما اکنون برخی رشته های صنایع دستی دچار گرد فراموشی شده که ضرورت دارد برای رونق صنایع دستی و جلوگیری از منسوخ شدن آن تصمیم های راهبردی اتخاذ شود.

طبق گزارش‌ها، چهار هزار و ۵۰۰ هنرمند در استان سمنان در ۵۲ رشته مانند سفال و سرامیک، گلیم‌بافی، منبت و معرق چوب، گوهر تراشی، زیورآلات سنتی، چاپ قلمکار، نساجی سنتی، سوزن‌دوزی سنتی، نمدمالی، قلم‌زنی، بافت‌های داری و چرم‌دوزی فعالیت دارند و دست‌سازه‌های خود را در بازار عرضه می‌کنند که به دلیل نبود بازارچه و نمایشگاه دائمی محصولاتشان چندان دیده نمی‌شود و انتظار فروش بیشتری دارند.

به عنوان نمونه‌ای از موفقیتهای صنعتگران صنایع دستی استان سمنان، سیده فاطمه خادمیان یکی از هنرمندان برجسته استان سمنان با بیش از ۴۰ سال سابقه کار است که در رشته سوزن‌دوزی شهرستان مهدی‌شهر به عنوان کارآفرین برتر صنایع‌دستی استان در چهاردهمین جشنواره انتخاب کارآفرین برتر کشور سال ۱۴۰۱ انتخاب شد و همچنین اثر این هنرمند صنایع‌دستی با عنوان شال شماره‌دوزی در رشته رودوزی سنتی موفق به دریافت مهر اصالت یونسکو شده است.